Dünyanın geosiyasi mənzərəsi əsaslı şəkildə dəyişir, planetar düzəndə yeni reallıqlar yaranır.

Ölkə başçımız İlham Əliyev bu il fevralın 18-də Münxen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində "Dağları aşmaq? Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin qurulması" mövzusunda plenar iclasda çıxışı zamanı demişdir: "...Birmənalı olaraq ümumi geosiyasi vəziyyət tamamilə dəyişib və ola bilsin, Rusiya-Ukrayna müharibəsindən əvvəlki vaxtlara qayıtmasın. Beləliklə, biz bəzi ənənəvi tərəfdaşlarla ticari əməkdaşlıq sahəsində müəyyən çətinlikləri görə bilərik. Eyni zamanda, xüsusən də daşımalar layihələrinə gəldikdə, bəzi üstünlüklər də var. Azərbaycan uzun illər ərzində müasir daşımalar və logistika infrastrukturunun yaradılmasına yatırımlar edib. İndi isə Mərkəzi Asiyadan daşınan yüklərin Azərbaycan vasitəsilə Avropaya yönəldilməsi əlavə imkanlar açır".

Gürcüstanın Baş naziri İrakli Qaribaşvili isə Rusiya-Ukrayna müharibəsindən bəhs edərkən İkinci Dünya müharibəsindən sonra Avropanın və ümumiyyətlə, dünyanın bu cür böyük sınaqla üz-üzə qalmadığını diqqətə çatdırmışdı.

Ukraynaya hərbi müdaxiləsindən sonra beynəlxalq ictimaiyyətin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar Şimal marşrutu ətrafında qeyri-müəyyənliklər yaratdı. Geosiyasi vəziyyət bu marşrutdan istifadə edən ölkələrdə enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurdu və alternativ yolların araşdırılmasına səbəb oldu.Rusiyaya qarşı mövcud geosiyasi gərginlik və iqtisadi sanksiyalar nəticəsində Avropanın maraqlı tərəfləri Rusiya ərazisindən keçən ticarət yolundan asılılığı aradan götürməyə çalışırlar. Yaranan qeyri-sabit vəziyyət isə Şimal marşrutu ilə bağlı əməliyyat riskini və xərcləri artırıb.Məsələn, Qazaxıstanın əsas ixrac marşrutu Rusiya ərazisindən keçir. Lakin Rusiya-Ukrayna müharibəsi səbəbindən Qazaxıstan Rusiyadan asılılığını azaltmaq məqsədilə daha etibarlı ixrac marşrutu axtarır. Ötən il Qazaxıstanın Rusiyadan başqa marşrutlarla neft ixracı 2021-ci illə müqayisədə 638 min ton artaraq 1,8 milyon tona çatmışdır.

Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşən Azərbaycan Orta Dəhliz kimi çıxış edir və ölkəmizin coğrafi mövqeyi və əlverişli infrastrukturu onu bu yeni ticarət yolunun inkişafında potensial dayaq nöqtəsinə çevirir. Bu illər ərzində Azərbaycan ticarət dəhlizinin artan əhəmiyyətini nəzərə alaraq, strateji planlaşdırma və infrastrukturun inkişaf yolunu hazırlamış, avtomobil yolları və dəmir yolları da daxil olmaqla infrastrukturun inkişafına və təkmilləşdirilməsinə böyük sərmayə qoymuşdur. Bundan əlavə, Azərbaycan daha böyük həcmdə yüklərin qəbulu və səmərəli daşınmasının asanlaşdırılması üçün limanlarını genişləndirməyi planlaşdırır.

Bütövlükdə, Azərbaycan strateji mövqeyi, infrastrukturun inkişafına və uzunmüddətli planlaşdırmaya fəal yanaşması ilə Orta Dəhlizin reallaşdırılmasında əsas oyunçu rolunu oynayır. Mühüm nəqliyyat qovşağına çevrilən ölkəmiz sürətlə inkişaf edən geosiyasi mənzərədə iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və gücləndirilmiş milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi istiqamətində strateji addımlar atır. Strateji transformasiya isə ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi və neft gəlirlərindən asılılığın azaldılması ilə yanaşı, həmçinin milli təhlükəsizlik üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu mənada, türk dövlətlərinin, o cümlədən Azərbaycanın ərazilərindən keçən Orta Dəhliz müasir qlobal ticarət dinamikasında getdikcə aktuallaşır.

İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycan Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olması üçün qarşı tərəfə sülh təklif etdi. Ermənistan isə ziddiyyətli fikirləri, qeyri-konstruktiv əməlləri ilə sülh müqaviləsini bugünədək imzalamayıb. Dəfələrlə Avropa İttifaqının təşəbbüsü ilə Brüsseldə, Soçidə iki ölkə lideri arasında görüşlər keçirilsə də Ermənistan baş naziri gah Aİ-nin vasitəçiliyi ilə əldə olunan razılaşmaya meyil edir, gah da Rusiyanın Qarabağ məsələsini gələcək tarixə qədər müzakirədən çıxarmaq təklifinə tərəfdar çıxır. Çünki Rusiya sülhməramlılarını qeyri-müəyyən müddətə Ermənistan-Azərbaycan sərhədində saxlamağa çalışır. Ölkə başçımız isə Bakı və İrəvanın hazırda daimi sülh sazişinin əldə olunması üçün çalışdığını və bunun gec-tez yekunlaşdırılacağını bildirib. Bu mənada, Azərbaycanın 2025-ci ildə Rusiyanın qondarma sülhməramlılarının beşillik mandatını yeniləyəcəyi ehtimalı demək olar ki, yoxdur, çünki onlar bu müddətdə öz missiyalarını yerinə yetirmədilər və Qarabağda