Dövlətlər arasında diplomatik əlaqələr səmərəli əməkdaşlığa və ikitərəfli mübadilələrə yol açır. Bu mənada, Azərbaycan ilə Pakistan ortaq dəyərlərə, strateji maraqlara və hərtərəfli əməkdaşlığa əsaslanan etibarlı tərəfdaşlıq həyata keçirirlər.
Azərbaycan-Pakistan münasibətlərinin əsası hər iki ölkənin müstəqilliyinin ilk illərində qoyulub. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Pakistan 1991-ci ildə Azərbaycanı müstəqil dövlət kimi tanıyan ilk ölkələrdən biri olub. O vaxtdan bəri ölkə başçılarının qarşılıqlı yüksək səviyyəli səfərləri nəticəsində sarsılmaz dostluq əlaqələri yaranıb, mədəni və tarixi yaxınlıq dövlətlər arasında həmrəyliyi daha da gücləndirib.
Bu gün iqtisadi sahədə əməkdaşlıq Azərbaycan-Pakistan münasibətlərinin əsasını təşkil edir. Belə ki, iki ölkə arasında ticarət əlaqələri davamlı inkişaf edərək son illərdə yeni mərhələyə yüksəlib. Azərbaycanın zəngin enerji resursları və Pakistanın enerjiyə artan tələbatı enerji təhlükəsizliyi sahəsində əhəmiyyətli əməkdaşlığa zəmin yaradıb, xüsusilə neft və qaz ehtiyatları, o cümlədən bərpaolunan enerji, xüsusilə günəş və külək enerjisi sahəsində uğurlu təcrübə iki ölkə arasında enerji sektorunda əməkdaşlıq imkanlarını genişləndirib.
Azərbaycan təbii qazını Türkiyə vasitəsilə Avropaya nəql edən Trans-Anadolu Boru Kəmərinin (TANAP) tamamlanması Pakistanın bu enerji dəhlizindən faydalanmasına geniş imkan yaradır. Hər iki ölkə, eyni zamanda kənd təsərrüfatı, turizm və infrastrukturun inkişafı sahələrində, o cümlədən investisiya qoyuluşu və birgə müəssisələrin yaradılmasında maraqlıdırlar.
Regional təhlükəsizlik problemləri, terrorizm və separatçı hərəkatlar kimi oxşar problemlərlə üzləşən dövlətlərin müdafiə sahəsində əməkdaşlığı münasibətlərin əsasında dayanır. Belə ki, Azərbaycan və Pakistan hərbi təlimlər və müdafiə sənayesi məhsullarının tədarükündə birgə fəaliyyət nümayiş etdirir, həmçinin əhəmiyyətli kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsində və terrorla mübarizə səylərində ən yaxşı təcrübələri bölüşməklə, özlərinin təhlükəsizliyini, eyni zamanda regionda sabitliyi təşviq edirlər.
Azərbaycan və Pakistan arasında mədəni əlaqələrin inkişafı mühüm yer tutur. Mədəni irsin, incəsənətin, musiqinin və ədəbiyyatın təbliği hər iki ölkənin xalqlarına bir-birinin adət-ənənələrini qiymətləndirməyə və əlaqələri möhkəmləndirməyə imkan verir. Azərbaycan və Pakistan tərəfdaşlıq əlaqələrini genişləndirmək üçün ikitərəfli ticarətin daha da şaxələndirilməsi, yeni investisiya imkanlarının araşdırılması, texnologiya, səhiyyə və təhsil sahələrində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi üçün səylərini davam etdirirlər. İki ölkə tarixi əlaqələrdən tutmuş iqtisadi, müdafiə sahəsində əməkdaşlığa və mədəni mübadilələrə qədər qarşılıqlı inkişaf və tərəqqi üçün möhkəm zəmin yaradıb. Azərbaycan və Pakistan əlaqələrini öz ortaq dəyərləri və maraqları əsasında qurmağa davam etdikcə, onların tərəfdaşlığı hər iki xalqa fayda gətirməklə yanaşı, regional sabitliyə və rifaha töhfə verir. Azərbaycan və Pakistan beynəlxalq forumlarda bir-birini dəstəkləyərək ümumi maraqlara və prinsiplərə sadiqlik nümayiş etdirirlər. Pakistan Qarabağ münaqişəsinin beynəlxalq hüquq normaları və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qətnamələri əsasında sülh yolu ilə həllinin tərəfdarı olmaqla Azərbaycanın haqlı mövqeyini hər zaman dəstəkləmişdir. Azərbaycan da öz növbəsində Pakistanla regional problemlərin həllində və sabitliyin möhkəmləndirilməsində həmrəylik nümayiş etdirib. İki ölkə arasında beynəlxalq platformalarda diplomatik dəstək və əməkdaşlıq ikitərəfli münasibətləri gücləndirmiş və dünya birliyində mövqelərini möhkəmləndirmişdir. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT), İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) kimi regional təşkilatlarda fəal iştirak edən Azərbaycan və Pakistan qarşılıqlı maraq doğuran məsələlər, o cümlədən terrorla mübarizə, regional münaqişələr və sülhməramlı səylər üzrə əməkdaşlıq edirlər. Qeyd edək ki, Azərbaycan təbii fəlakətlər zamanı Pakistana humanitar yardım göstərmiş, eyni zamanda Pakistan 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycanla həmrəy olduğunu bildirərək ölkəmizin ərazi bütövlüyünü dəstəkləmişdir.
İkitərəfli əlaqələri inkişaf etdirməklə Azərbaycan və Pakistan ortaq dəyərlərə, qarşılıqlı hörmətə əsaslanan strateji müttəfiqliyin əhəmiyyətini nümayiş etdirir. Yeni dünya düzənində Azərbaycan-Pakistan münasibətləri coğrafi sərhədləri aşan, ikitərəfli və regional tərəfdaşlıq əlaqələrini zənginləşdirən əməkdaşlıq potensialını ortaya qoyur.
Azərbaycan-Pakistan əməkdaşlığı təhsil sahəsində yüksək inkişaf mərhələsinə yüksəlib. Hər iki dövlət insan kapitalına və bilik mübadiləsinə sərmayə qoymağı dövlət siyasətinin mühüm istiqaməti olaraq müəyyənləşdirib. Belə ki, Azərbaycan və Pakistanın bir sıra universitetləri və təhsil müəssisələri akademik əməkdaşlıq, fakültə mübadiləsi proqramları və birgə tədqiqat təşəbbüsləri üçün müqavilələr imzalayıb. Bu, tələbələrə və alimlərə müxtəlif perspektivlərdən və ən yaxşı təcrübələrin mübadiləsindən faydalanmaq imkanları yaradır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Pakistan İslam Respublikasının Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şəriflə iyunun 15-də mətbuata bəyanatla çıxışı zamanı demişdir: "Biz bununla yanaşı, təhsil sahəsində böyük potensialı görürük. Bu gün Azərbaycanda Pakistandan olan 750 tələbə təhsil alır və bu prosesin necə sürətlə getdiyinə baxsaq görərik ki, ötən il sadəcə 100 tələbə təhsil alırdı. Yəni biz daha çox pakistanlı qardaşlarımızı burada görmək istəyirik. Eyni zamanda, Pakistanda təhsil alan azərbaycanlılar da var. Bu gün onlar müxtəlif sahələrdə təhsil alaraq, qayıdıb ölkəmizə töhfələrini verirlər".
Son illərdə Azərbaycan pakistanlı tələbələrə keyfiyyətli təhsil almaq və müxtəlif mədəni təcrübələr keçmək üçün əlverişli şərait yaradıb. Bu baxımdan, pakistanlı tələbələr Azərbaycanda təhsil almağa daha çox üstünlük verirlər. Bunun əsas səbəblərindən biri Azərbaycanda təhsilin digər ölkələrin təhsil sahələri ilə müqayisədə əlverişliliyidir. Belə ki, aşağı təhsil haqları və respublikamızda mövcud yaşayış dəyəri pakistanlı tələbələr üçün sərfəlidir. Bundan əlavə, Azərbaycan pakistanlı tələbələrə tibb, mühəndislik, biznes və humanitar elmlər daxil olmaqla bir sıra akademik proqramlar təklif edir. Azərbaycanlı tələbələr isə Pakistanda nüvə texnologiyaları sahəsində bilik əldə etməyə daha çox üstünlük verirlər. Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrində keyfiyyətli təhsil və müasir tədris metodikasına maraq göstərən pakistanlı tələbələr ali təhsil müəssisələrində yüksəkixtisaslı professor-müəllim heyətinin təcrübəsindən faydalanır və qabaqcıl təlim resursları və imkanları ilə tanış olurlar. Bundan başqa, ölkəmizdə təhsil almaq pakistanlı tələbələrə multikultural mühiti, mədəniyyətlərarası anlaşmanı və tolerantlığı təşviq etməyə imkan verir, onlar geniş akademik və tədqiqat imkanları da əldə edirlər. Həmçinin ölkəmizin ali təhsil müəssisələri tələbələrin intellektual maraqlarını üzə çıxarmaq və müvafiq sahələr üzrə biliklərin inkişafına töhfə vermək üçün platformalar təqdim edir. Pakistanlı tələbələr tez-tez birgə tədqiqat layihələri, təcrübələr və akademik konfranslarda iştirak edirlər ki, bu da onlara bacarıqlarını artırmağa və təcrübə qazanmağa imkan yaradır. Hər iki ölkə arasında tələbə mübadiləsi xalqların inteqrasiyasına təkan verir.
Ölkəmizdəki pakistanlı tələbələr mədəni tədbirlərdə, tələbə təşkilatlarında və ictimai fəaliyyətlərdə aktiv iştirak edərək öz ölkələrini layiqincə təmsil etməklə yanaşı, həm də ikitərəfli münasibətlərin və xalqlar arasında əlaqələrin inkişafında mühüm rol oynayırlar. İki ölkə arasında tələbə mübadiləsi mövcud əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə, ticarət, turizm və s. sahələrdə əməkdaşlıq üçün yeni imkanların açılmasına töhfə verir. Pakistanlı tələbələrin ali təhsil almaq üçün Azərbaycanı, azərbaycanlı tələbələrin isə Pakistanı seçmələri iki xalq arasında münasibətləri daha da dərinləşdirir, qarşılıqlı anlaşma və dostluq əlaqələrini inkişaf etdirir.
Mehparə ƏLİYEVA,
"Respublika".
