(keçmişdən indiyə)

İnsanlığın yaranışından bəri nə qədər vaxt keçsə də tarixən baş verən bəzi hadisələr öz təsirini itirməyib və bəşəriyyətin formalaşmasında böyük rol oynayıb. Təkcə yaşandığı dövrlərlə məhdudlaşmayan sadədən mürəkkəbə, ibtidaidən aliyə inkişaf yolu keçən bu proseslər həm də keçmişdən gələcəyə dəyərli miras qoyub. Müəyyən şərtlər altında ortaya çıxan müharibələr, ixtiralar kimi, bəzi mühüm olaylar kəpənək effekti yaradaraq bütünlükdə tarixin gedişatına təsir etməklə dünyanın gələcəyini dəyişdirib. Təkərin, yazının ixtirasından sənaye inqilabına, Dünya müharibələrindən insanın Aya ilk ayaq basmasına və bu gün robototexnikadan tutmuş dron, çip, ağıllı cihazların inkişafına qədər bir sıra texnologiyaların istehsalı ilə əl əməyinin getdikcə sıradan çıxması həm bugünkü dünyanın nizamına, həm də həyat tərzimizə böyük təsir göstərib. Bəlkə də bu hadisələrin çoxu yaşanmasaydı dünya indikindən daha fərqli olardı. Həyatımıza və sivilizasiyaya təsir edən təsadüfdənmi, yoxsa zərurətdən doğan bu hadisələrlə planetimizdə yaşamın haradan-haraya gəlməsinə nəzər salmaqla tarixə ekskurs edək...

Bəşəriyyətin təkamülünə səbəb olmaqla tarixin gedişatını dəyişdirən ən mühüm hadisələrdən olan "Berlin divarının dağıdılması"nı oxuculara təqdim edirik.

"Respublika".

Berlin divarının dağıdılması

Bəşəriyyətin təkamülünə səbəb olaraq dünyanın düzənini, eləcə də tarixin gedişatını dəyişdirən ən mühüm hadisələrdən biri də 9 noyabr 1989-cu ildə Berlin divarının dağıdılmasıdır. Azadlıq uğrunda gedən mübarizənin simvoluna çevrilən bu hadisə nəticəsində Almaniyada şərq və qərb ayrılığı bitmiş, Almaniya Demokratik Respublikası rəsmi olaraq sonlandırılmışdır.

Şərqi Almaniya vətəndaşlarının Qərbi Almaniyaya getməklərinə əngəl olmaq üçün 1961-ci il avqustun 13-də bir gecə içində hörülən 43 kilometrlik divarın dağıdılması ikinci dünya savaşından sonra mövcud olan "soyuq müharibəyə" simvolik olaraq "yox" deməklə tarixə düşüb. Qeyd edək ki, həmin divar qərbdə illərlə "Utanc divarı" (Schandmauer) olaraq da xatırlanıb.

1946-cı il martın 5-də ABŞ-ın Missuri ştatının Fulton şəhərində çıxış edən Böyük Britaniyanın baş naziri Uinston Çörçill Sovet İttifaqını sərt tənqid edən çıxışı ilə sonradan tarixdə "Soyuq müharibə" adlandırılacaq yarıməsrlik ideoloji, siyasi və hərbi qarşıdurmanın əsasını qoymuş oldu. Birlikdə faşizm üzərində qələbə qazanmış keçmiş müttəfiqlər dünyada yaranmış yeni geosiyasi reallıqda bir-birinə düşmən kəsildilər.

Çörçill çıxışında Varşava, Berlin, Budapeşt, Praqa, Sofiya, Belqrad, Vyana, Buxarest kimi Mərkəzi və Şərqi Avropa paytaxtlarının "sovet təsir dairəsi"ndə olduğunu və rəsmi Moskvanın yerli kommunist partiyalarını hakimiyyətə gətirdiyini bildirmişdi. Bu çıxış demokratik dəyərlərə əsaslanan kapitalist Qərbi sosializm ideyaları ilə idarə olunan Sovet İttifaqına qarşı qoydu.

Bu 2 ideoloji-siyasi sistem arasında mövcud olan rəqabət özünü dünyanın müxtəlif nöqtələrində - Kuba böhranında (1962), Vyetnam müharibəsində (1965-1975), Əfqanıstan müharibəsində (1979-1989) və s. büruzə verirdi. "Soyuq müharibə"nin belə gərgin nöqtələrindən biri də Berlin şəhəri ilə bağlı idi. Uzun illər bu şəhəri iki hissəyə - Qərbi və Şərqi Berlinə ayıran 43 kilometrlik divar "Soyuq müharibə"nin simvolu sayılırdı.

İkinci Dünya müharibəsində müttəfiq olan ABŞ, Böyük Britaniya və SSRİ birləşərək Hitler Almaniyasına qalib gəldilər. Sovet qoşunlarının ələ keçirdiyi Berlin müttəfiqlər arasında əldə olunan razılaşmaya əsasən, 4 zonaya - Fransa, SSRİ, Böyük Britaniya və ABŞ zonalarına bölündü. Gələcəkdə bu zonaların birləşdirilməsi və ümumalman seçkilərinin keçiriliməsi nəzərə tutulurdu. Lakin yuxarıda qeyd olunduğu kimi, Uinston Çörçillin "Fulton nitqi" Sovet İttifaqı ilə gərginliyə yol açdı.

Qərb müttəfiqlərinin nəzarətində olan Almaniya torpaqlarında 1948-ci ildə Almaniya Federativ Respublikası yaradıldı. Cavab olaraq SSRİ öz nəzarətində olan torpaqlarda Almaniya Demokratik Respublikasını yaratdı. Almaniyanın