Dövlətin idarə olunmasında kiçik bir səhv tarix boyu həmin ölkə üçün taleyüklü iztiraba çevrilə bilir. Azərbaycan xalqı da 1992-ci ildə hakimiyyətə gələn qüvvələrin bağışlanılmaz səhvlərini 30 il boyunca iliyinə kimi hiss etdi və əzabını yaşadı.
1992-ci ildə silah gücünə iqtidara gələn AXC-Müsavat cütlüyü hakimiyyətdə qaldığı bir il ərzində ölkəni uçuruma sürüklədi. O vaxt Azərbaycan demək olar ki, dağılırdı, ölkəmizdə anarxiya, xaos, hərc-mərclik hökm sürürdü. Azərbaycan iqtisadi böhranın məngənəsində boğulur, ölkə parçalanırdı. Həmin günlərdə məmur özbaşınalığı, korrupsiya, rüşvətxorluq gündəlik həyatımızın reallığına çevrilmişdi. Vəzifəyə təyinetmə zamanı savad, təhsil, dünyagörüşü əsas götürülmürdü. Rəhbərlik bir qayda olaraq ancaq Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin nümayəndələrini irəli çəkirdi. Kadr sahəsində yeganə meyar olan qabiliyyət və səriştə məsələlərinə önəm verən yox idi. Orduda da vəziyyət gündən-günə ağırlaşırdı, fərarilik halları getdikcə artırdı, silahlı qüvvələr adlanan könüllü qruplaşmalar mərkəzi hakimiyyətə tabe olmur, özlərini sərbəst aparır, şəxsi maraqlar maddi mənafenin girovuna çevrilirdi.
AXC-Müsavat hakimiyyətinin Azərbaycan xalqına vurduğu ən böyük zərbə isə Qarabağın itirilməsi, torpaqlarımızın ermənilər tərəfindən işğal edilməsi oldu. 1991-92-ci illərdə Azərbaycanda hakimiyyətdə olan qüvvələri yıxmaq, hakimiyyəti ələ keçirmək istəyən AXC təmsilçiləri regionlarda olan strukturların fəaliyyətini iflic hala salır, cəbhə bölgələrində döyüşən silahlı dəstələri öz nəzarətləri altına alır, lazım gəldikdə isə həmin dəstələri məhz özlərinin maraqlarına uyğun davranmağa istiqamətləndirirdilər. Bir sıra rayonlarda hakimiyyəti əldə etmək üçün qəsdən qarşıdurmalara səbəb olurdular. Şuşanın, Laçının və Kəlbəcərin işğal edilməsi də birmənalı olaraq AXC-nin hakimiyyətə gəlməsi planının tərkib hissəsi idi. Hakimiyyətə can atan AXC-Müsavat cütlüyü üçün tarixi torpaqlarımızın Ermənistana verilməsi bu çirkin niyyətə çatmaları üçün bir fürsət idi. Onlar çalışırdılar ki, torpaqlarımızın işğalı sürətlənsin, xalq ayağa qalxsın, Bakıda siyasi sabitlik pozulsun. Bununla da onlar öz məqsədlərinə çata bilsinlər. Təsadüfi deyil ki, AXC-Müsavat xəyanətkar cütlüyü məhz Laçın işğal olunandan bir ay sonra hakimiyyəti qanunsuz yollarla zəbt etdi. Bu isə daha böyük faciələrə yol açdı. 1993-cü ilin aprelində Kəlbəcər işğal altına düşdü. Bununla da keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ərazisi ilə Ermənistan ərazisi arasında coğrafi bağlantı yaradıldı. AXC-Müsavat cütlüyü tərəfindən Qarabağın ermənilərə təhvil verilməsinin isə bir adı var - milli xəyanət.
Prezident İlham Əliyev ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi münasibətilə Şuşadan Azərbaycan xalqına etdiyi müraciətində də bu məsələyə toxunub. Dövlət başçısı bildirib ki, Şuşa 1992-ci ilin may ayında məhz milli xəyanət və satqınlıq nəticəsində düşmənə təhvil verilib. Şuşa alınmaz qaladır. Bunu hər kəs bilir. Məhz hakimiyyətə gəlmək üçün Şuşanı boşaltdılar. Şuşa işğal olunandan bir ay sonra AXC-Müsavat cütlüyü hakimiyyətə gəlib, öz arzusuna çatıb: "Talançılıq, soyğunçuluq, özbaşınalıq, anarxiya, xaos, torpaqlar əldən gedirdi, ovaxtkı AXC-Müsavat hakimiyyəti isə Ermənistana yanacaq satırdı. Görün, bu insanlar öz xalqına nə dərəcədə nifrətlə yaşamışlar ki, bu ağır günlərdə öz ciblərini doldurmaq üçün bu çirkin əməllərə də əl atmışlar. Hakimiyyətdə qalmaq üçün hətta vətəndaş müharibəsinə də rəvac verdilər".
Amma AXC-Müsavat cütlüyünün xalqın milli maraqlarını qurban verərək ələ keçirdiyi hakimiyyətin ömrü uzun olmadı. 1993-cü il iyunun 4-də Gəncədə Azərbaycan Ordusunun keçmiş korpus komandiri Surət Hüseynovun başçılıq etdiyi hərbi hissə ilə hökumət qüvvələri arasında silahlı toqquşma baş verdi. Məlum hadisə zamanı ümumilikdə 35 nəfər həlak oldu və "Gəncə hadisələri" kimi tarixə düşən bu olay AXC-Müsavat hakimiyyətinin iflası ilə nəticələndi.
1993-cü il iyun
