Güney Azərbaycanda Azərbaycan dili min illərdir ki, istifadə olunmaqdadır. Quzey Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etmiş və dünyada informasiya və kommunikasiya sahəsində ciddi irəliləyişlər əldə edərək, son dövrdə yalançı təbliğatın qarşısını ala bilmişdir.
İranlılar Güney Azərbaycan türklərinin son dövrlərdə gəlib buralarda məskən saldıqlarını təlqin etməyə çalışırlar. Pəhləvi dövründən fars şovinizmi İran dövlətinin rəsmi dövlət siyasətinə çevrilmiş və məqsədyönlü olaraq Azərbaycan tarixi uydurmalara və təhrifə məruz qalmışdır. Təhrifçilərin dediyinə görə, səlcuqların XI əsrdə Azərbaycana köçməsi ilə Azərbaycanı türkləşdirmişlər. Onlar türk dilinin Azərbaycanda yayılmasını 70 illik Qaraqoyunlu və Ağqoyunluların hakimiyyəti dövrü ilə bağlayır.
Bu cür uydurulmuş fıkirləri təbliğ edənlər az deyildir. Onlardan Əhməd Kəsrəvini, Cavad Şeyx əl İslamini göstərmək olar. Bu tip şovinistlər Güney Azərbaycanda 35 milyondan artıq Azərbaycan türkünü farslaşdırmaq məqsədi güdmüşlər. Beləliklə, 50 il müddətində Azərbaycanın farslaşdırılması nəzərdə tutulurdu. Quzey Azərbaycanın müstəqilliyi ilə Azərbaycan türklərinin başı üstündən qara buludlar çəkildi və həqiqət Günəşi özünü göstərməyə başladı.
Güney azərbaycanlı alim və tədqiqatçı, mərhum professor Məhəmməd Tağı Zehtabi müxtəlif mənbələri araşdıraraq çox qiymətli "İran türklərinin əski tarixi"ni yazmışdır. O, avropalı, bir çox başqa xalqların tədqiqatçı və arxeoloqlarının fikirlərinə əsaslanaraq belə bir versiya irəli sürür ki, Türküstan, Azərbaycan, Zaqros dağları, ikiçayarası və ətraf ərazilər vahid mədəniyyət təsiri altında olmuşdur. Bunu daha çox həmin ərazilərdə tapılmış vahid mədəniyyət qalıqları sübut edir.
Azərbaycanın qədim türklərin məskəni olmasını islam alim və tarixçiləri də qeyd etmişlər. Ərəb tarixçisi İbn-i- Heşam öz əsərində yazır: "Dövrün xəlifəsi Ubeydə sual verir ki, türk və Azərbaycan nədir. Ubeyd də cavabında deyir: Azərbaycan qədimdən türklərlə məskun bir ölkədir".
Azərbaycanda türklərin yaşamasını ərəb-fars tarixçisi Əbu Əli Məhəmməd Bələmi də göstərmişdir. O, "Tarixi Bələmi" adlı əsərinin 42-ci səhifəsində Azərbaycanın türklərin yaşadığı yer olmasına işarə edir.
Azərbaycanda çox qədimlərdən Azərbaycan türkcəsi mövcud olmuş və dilimiz bir çox sahələrdə işlədilmişdir. Güney Azərbaycan tarixi boyu Xətai, Saib Təbrizi, Şeyx Qasim Ənvər, Həqiqi, Vəhidi Təbrizi, Qövsi Təbrizi və bir çox məşhurların yetişdiyi ərazi olmuşdur. Eyni zamanda nəzərə almaq lazımdır ki, Şah İsmayıl Səfəvi dövründə Təbriz Azərbaycanın paytaxtı olarkən Azərbaycan türkcəsi hələ o dövrdə rəsmi dövlət dili olmuşdur.
Güney Azərbaycanda zaman-zaman böyük şair və yazıçılar yetişmiş, mədəniyyətimizə çox qiymətli əsərlər töfhə etmişlər. Dilimiz və ədəbiyyatımızla birbaşa bağlı olan Füzulinin türkcə "Divan"ı birinci dəfə olaraq 1828-ci ildə Təbriz şəhərində çap edilmişdir.
Güney Azərbaycanda Azərbaycan türkcəsində hələ XIX əsrin birinci yarısından kitabların nəşr edilməsi dilimizin əhəmiyyəti və bu məmləkətin Təbriz başda olmaqla mədəniyyət mərkəzi olmasından irəli gəlir.
Azərbaycanda məşrutə inqilabı və inqilab ərəfəsində Azərbaycan türkcəsində qəzetlər nəşr edilir, ziyalılarımız və aydınlarımız tərəfindən xalqa müasir və mütərəqqi fikirlər aşılanırdı. Həmin dövrdə də "Azərbaycan" qəzeti Təbrizdə 1907-ci ildə "Ədalət" qəzetinin əlavəsi olaraq nəşr edilirdi".
"1893-cü ildə Təbrizdə Rüştiyyə tərəfindən yeni üsulla təsis edilmiş və savad təlimində müasir metodlardan istifadə olunan Müzəffəriyyə adlı ilk müasir ibtidai məktəb açılmışdır.
Şeyx Məhəmməd Xiyabani hərəkatı dövründə də Güney Azərbaycanda Azərbaycan türkcəsi geniş şəkildə istifadə edilirdi. Hərəkatın başçısı Şeyx Məhəmməd Xiyabani odlu çıxışlarını Azərbaycan türkcəsində aparırdı. Həmin dövrdə çoxlu qəzet və jurnallar buraxılırdı. Azərbaycan Demokrat Partiyasının orqanı olan "Təcəddüd" qəzeti həmin dövrdə buraxılmağa başladı. Bundan əlavə, "Azadistan" və "Ədəb" jurnalları da nəşr edilirdi.
Azərbaycan xalqı Gülüstan və
