“Türk dünyasında gənc nəslin yaşadıqları ölkələrdə məktəblərdə öz ana dilində təhsil almaq imkanı olmalıdır”. Bunu Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ötən il noyabrın 11-də Səmərqənddə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının IX Zirvə görüşündəki çıxışında bəyan edib.
Dövlət başçısının bu fikri yaddaşımızı bir qədər təzələmək üçün sanki bir təkan oldu. Azərbaycanlıların daha kompakt yaşadığı Güney Azərbaycanını göz önünə gətirdik. Quzeydə hələ də yetərincə tanınmayan Güney barədə düşüncələrimizin fonunda onun ədəbiyyatını, nəsrini, poeziyasını, yazar soydaşlarımızın mücadiləsini ifadə edən nümunələri xatırladıq.
Qəzetimizdə "Güneydən səslər..." rubrikası altında Güney ədəbiyyatının, folklorunun, mədəniyyətinin, incəsənətinin ən gözəl nümunələri ilə oxucularımızı da tanış edirik.
PƏRVİN ETİSAMİ
Pərvin Rəxşəndə Etisami 1906-cı ildə Təbrizdə zəngin bir ailədə dünyaya göz açıb. İbtidai və orta təhsilini xüsusi müəllimlərdən, eləcə də Təbrizin görkəmli ziyalısı, şair və tərcüməçi olan atası Yusif Etisamüil-mülkdən alıb. Anası dövrünün məşhur şairi olan Şuri təxəllüslü Mirzə Əbülhüseyn xanın qızı idi. Fars, ərəb və fransız dillərini atasından, ingiliscəni isə amerikalıların Tehrandakı qız mədrəsəsində öyrənib. Şeir və ədəbiyyatla hələ uşaqlıq çağlarından maraqlanmağa başlayıb.
Pərvin Etisami 1934-cü ildə əmisi oğlu Fəzlullah Etisami ilə ailə həyatı qurub, lakin iki ay yarımdan sonra atası evinə qayıdıb. Bundan sonra ömrünün sonunadək bir daha ailə qurmayıb. "Sərxoş, lakin agah" adlı romantik şeirlər məcmuəsinin, həmçinin qəzəl, məsnəvi və didaktik şeirlərindən ibarət "Divan"ının çapından sonra böyük oxucu sevgisi qazanıb.
Poetik yaradıcılığı ilə İranda böyük şöhrət qazanmış Pərvin Etisami 1941-ci ildə gənc yaşlarında dünyasını dəyişib. Qum şəhərində atasının məzarının yanında dəfn olunub.
Şah və yetim uşaq
Bir küçədən keçirdi cəlalilə şəhriyar,
Hay-küy ucaldı, oldu o gün şənlik aşkar.
Verdi sual, dağlı yetim öz hamaşına,
Bu göz qamaşdıran nədi şahın tacında var?
Verdi cavab: Bilmirəm, ancaq eşitmişəm.
Ən qiymətli incidir, başa qoymuş o bəxtiyar.
Getdi qabağa bir qarı övrət, dedi belə:
Göz yaşıdır, ürək qanıdır, olsun huşiyar.
Bu qurd ki, bizlərə tanış olmuş bir öm(ü)rdür,
Daim fəlakətə sürünü eyləyib düçar.
Arif ki yığdı sərvətü dövlət, haramıdır,
Bir şah ki, mülk, alverində, etmə etibar.
Diqqətlə gör yetimlərin qanlı göz yaşın,
Bir gövhərin parıldamağın anla kim əyyar.
Pərvin, yalan deyənlərə düz söz, nə bəhrəsi,
Kimdir ki, düz danışmağına etsin iftixar?
MƏHƏMMƏDTAĞI ZEHTABİ
1923-cü ildə Təbriz yaxınlığındakı Şəbistər qəsəbəsində dünyaya gəlib. İbtidai təhsilə kənd məktəbində başlayıb, lakin iki il sonra ailə vəziyyəti ilə bağlı təhsildən ayrılıb və təhsilini Təbrizdə davam etdirib. Burada əvvəl "Füyuzat", sonra isə "Firdovsi" adına məktəbin ədəbi şöbəsini bitirib müəllimlik etsə də, ali məktəbdə təhsil almaq fikrindən daşınmayıb. Təbrizdə Hacı Yusif Şüarın təşkil etdiyi xüsusi siniflərdə ərəbcə və katoliklər kilsəsində Müsyö Jozef Qvinderin sinfində fransızcanı yaxşı öyrənir. Ana dili ilə yanaşı, fars, ərəb, fransız, sonralar mühacirət dövründə isə rus dilini öyrənib.
1946-cı ildə Milli Hökumət dönəmində açılan Təbriz Universitetinin ilk tələbələrindən olub.
1971-ci ildə İraqa köçüb və Bağdad Universitetində qədim türk və fars dilini tədris edib. Burada elmi nailiyyətləri nəzərə alınaraq professor elmi dərəcəsinə layiq görülüb. Əsərləri
