Milli lider amili hər bir xalqın dünya arenasında layiqli yer tutması, qarşıya qoyduğu strateji hədəflərə doğru inamla irəliləməsində həlledici rol oynayır. Bu il anadan olmasının 100-cü ildönümünü böyük təntənə ilə qeyd etdiyimiz fenomenal tarixi şəxsiyyət, ulu öndər Heydər Əliyev də xalqımız üçün belə böyük liderlərdən biri olaraq son 50 illik tariximizə əbədi möhürünü vurub.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin 29 sentyabr 2022-ci il tarixli "Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin "Heydər Əliyev İli" elan edilməsi haqqında" Sərəncamı da ümummilli liderin xalqımız qarşısındakı misilsiz xidmətlərinin obyektiv dəyərləndirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Sərəncamda vurğulanır: "Heydər Əliyev öz xalqını zamanın mürəkkəb tarixi-siyasi sınaqlarından uğurla çıxarmış və ardıcıl mübarizə apararaq onu müstəqilliyə qovuşdurmuş qüdrətli şəxsiyyətdir. Azərbaycan xalqı yeni əsrə və yeni minilliyə məhz Heydər Əliyev zəkasının işığında qədəm qoymuşdur. Davamlı yüksəliş yolunda inamla irəliləyən müasir Azərbaycan Heydər Əliyevin həyat amalının təntənəsidir".
Azərbaycan xalqının XX əsrdə yetişdirdiyi ən böyük şəxsiyyət olan Heydər Əliyevin müdrikliklə müəyyənləşdirdiyi yol bu gün müstəqil Azərbaycanın alternativsiz inkişaf strategiyasına çevrilmişdir. Ümummilli liderlik səviyyəsinə yüksəlmiş bu fenomen şəxsiyyət, ilk növbədə, milli dövlətçiliyin ideoloji-siyasi əsaslarını mükəmməl konsepsiya halına gətirmiş, müstəqilliyimizin dönməzliyini təmin etmiş, xalqın və dövlətin söykənəcəyi təməl prinsiplərini irs olaraq formalaşdırmışdır.
Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü ildə xalqın təkidli xahişi ilə hakimiyyətə qayıdışı Azərbaycan cəmiyyətində müstəqil dövlətçilik ideyalarının praktik şəkildə bərqərar olmasına fundamental əsaslar yaratmağa imkan vermişdir. Ölkə xaosdan, vətəndaş müharibəsindən, hərc-mərclikdən, hüquqi nihilizmdən, bir sözlə, dövlətçiliyini itirmək təhlükəsindən qurtulmuşdur. 1994-cü ilin oktyabr, 1995-ci ilin mart hadisələrində Heydər Əliyev özünün qətiyyəti və xarizması ilə Azərbaycan dövlətçiliyini ağır faciələrdən xilas etmiş, siyasi sabitliyi təmin etməklə yanaşı, demokratik-hüquqi dövlət modeli konsepsiyasını da uğurla həyata keçirməyə başlamışdır.
Ümummilli lider Heydər Əliyev qanunçuluğu hər zaman uca tutan şəxsiyyət kimi ölkədə hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu prosesinə hər zaman xüsusi həssaslıqla yanaşırdı. 1995-ci ildə ümummilli liderin rəhbərliyi ilə hazırlanaraq qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası demokratik quruluşun və hüquqi dövlətin möhkəm təməlini qoymuşdur. Konstitusiyanın müddəalarının həyata keçirilməsi, demokratik təsisatların və qanunun aliliyi prinsipinin möhkəmləndirilməsi məqsədilə müxtəlif komissiyalar yaradılmışdır.
İnsan haqlarının etibarlı qorunması dövlətin prioriteti kimi müəyyən edilərək respublikamızın insan hüquq və azadlıqlarının təminatı sahəsində əsas beynəlxalq konvensiyalara qoşulması təmin olunmuşdur. 1993-cü ildən ölüm cəzasının icrasına moratorium qoyulmuş, 1998-ci ildə isə Şərqdə ilk dəfə olaraq Azərbaycanda bu cəza növü ləğv edilərək əfv və amnistiya institutlarının geniş tətbiqinə başlanılmışdır.
Aparılan məhkəmə-hüquq islahatı nəticəsində Konstitusiya Məhkəməsi təsis olunmuş, 2000-ci ildən yeni, əvvəlki məhkəmə sistemindən köklü surətdə fərqlənən və insan haqlarının müdafiəsinə daha etibarlı təminat verən üçpilləli müstəqil məhkəmə sistemi fəaliyyətə başlamışdır. Bu sistem hər kəsin hüquq və azadlıqlarının məhkəmədə müdafiəsinə, həmçinin məhkəmə qərarlarından şikayət vermək hüququna təminat verir, işlərə birinci instansiya qaydasında baxılmasına, bundan sonra onların hüquqa və fakta görə apellyasiya qaydasında yoxlanılmasına, daha sonra isə məhkəmə qərarlarına hüquqa görə kassasiya qaydasında yenidən baxılmasına imkan verir. Bütün bunlar da öz növbəsində birinci instansiya məhkəməsinin buraxdığı səhvlərin yuxarı məhkəmə instansiyalarında aradan qaldırılmasına, işlərin mahiyyətcə və prosessual baxımdan düzgün və obyektiv həll edilməsinə zəmin yaradır.
Respublikamızın postsovet məkanında həbsin seçilməsi səlahiyyətini məhkəməyə verilməsini təmin edən, bununla da hüquq təcrübəsindəki "Habeas Corpus" prinsipini reallaşdıran ilk dövlətlərdən biri olduğunu da xüsusi vurğulamaq lazımdır. Bu islahatın məqsədi insanın ən mühüm hüquqlarını məhdudlaşdıran tədbirlərin cinayət təqibi orqanı tərəfindən deyil, müstəqil məhkəmə tərəfindən seçilməsinə imkan yaratmaq<
