Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin həyatı və mənşəyi haqqında İranın daimi olaraq  təhriflərə yol verməsi, onu  "fars şairi" kimi təqdim etməsi XVII-XVIII əsrlərdən başlayaraq Rusiya və İran tərəfindən Qafqazda, Azərbaycanda,  eləcə də başqa regionlarda  türk  xalqlarına qarşı yürüdülən məkrli  siyasətin tərkib hissəsidir.

XVII-XVIII əsrlərdə Azərbaycan ərazisində baş verən mürəkkəb tarixi-ictimai  hadisələr, düşmən qüvvələr tərəfindən türklərin tarixi, mədəniyyəti və dilinə qarşı aparılan siyasət, məqsədli şəkildə  əsas qaynaqların təhrif olunması və türkdilli mənbələrin sıradan çıxarılması diqqəti cəlb edir. Bu dövrdə Azərbaycana aid tarixi, coğrafi, ədəbi mətnlərin tərtib və nəşri zamanı  saxtalaşdırılması, materiallardan  mühüm faktların silinməsi, müstəmləkə şəraitində xarici ölkələrə çıxışımız olmadığından, Rusiya və İran tərəfindən Avropa elmi ictimaiyyətinə təqdim olunan farsdilli Azərbaycan poeziyasının "fars ədəbiyyatı" adı altında  tanıdılması və sair bu kimi hallar baş vermişdir. 

Azərbaycanın tarixinə və ədəbiyyatına qarşı qərəzlər dövlətimizin müstəqilliyini, düşmən üzərində qazandığımız qələbəni  gözü götürməyən qüvvələr tərəfindən bu gün də davam etdirilir.  İran alimləri dil faktorunu əsas gətirərək, Şərqin bütün  farsdilli şairlərini İrana bağlayır və Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin mənşəyinin saxtalaşdırılmasında xüsusi fəallıq göstərirlər. Onlar bir tarixi həqiqəti unudurlar ki, vaxtilə  ərəb istilasından sonra İranın ərazisində fars, pəhləvi, soqdi və başqa etnik dillərdə yaranan ədəbiyyat bütövlükdə öz yerini ərəbdilli şeirə vermişdi.

Məlumdur ki, hegemon dövlətlər həmişə mərkəzləşdirilmiş imperiya yaratmaq məqsədilə vahid dil birliyi ideyasını irəli sürmüşlər. Ərəb xilafəti də bu cür mərkəzləşdirilmiş dövlət və vahid ərəb dili siyasəti yeritmişdir. İranşünaslıq üzrə  XX əsrin görkəmli rus alimi Y.S.Braqinski yazırdı: "İran şairləri VII-IX əsrlərdə bir müddət fars dilindən imtina etdilər, ərəb dilini və ərəb poetik mədəniyyətinin çoxsaylı elementlərini (şeir ölçüsünün kvantitiv prinsiplərini, obrazlılığı) tam qəbul etdilər".

Bütün Yaxın və Orta Şərq regionlarında olduğu kimi, Azərbaycanda da 300 ilə yaxın hökm sürən ərəb müstəmləkəçilik siyasəti IX əsrin sonlarından  başlayaraq zəifləməyə başladı və ərəb xilafəti çökdü. Ərəb hökmranlığının süqutu türklərə yenidən bu regionlarda öz hakimiyyətlərini bərpa etməyə imkan yaratdı.  840-1032-ci illərdə Mərkəzi Asiyada hakimiyyətdə olan türk-islam dövləti Qaraxanilər, IX əsrin sonlarında Mərkəzi Asiyada paytaxtı Buxara olmaqla türk Samanilər sülaləsi (875-999), Azərbaycanda paytaxtı Marağa və Ərdəbil olmaqla - türk Sacilər dövləti (879-914), Xorasan, Mavərəhnəhr və Xarəzm, Əfqanıstan və Şimali  Hindistanda hökmranlıq edən türk məmlük xanədanı Qəznəvilər (963-1186) sülaləsi xilafətdən qurtuluş  mərhələsində yaranaraq, Şərq-müsəlman  xalqlarının mədəni-iqtisadi həyatının yüksəlişində mühüm iz qoymuşlar.

İran IX-X əsrlərdə farsdilli şeirin yenidən dirçəldilməsinə görə türk Samanilər (Samanoğlular) dövlətinə borcludur. Samanilər dövründən başlayaraq bu dövlət mərkəzləşdirilmiş idarəçilik sistemi yaratmaq məqsədilə öz tərkibinə daxil olan və etnik tərkibi zəngin olan Əfqanıstan və İranın böyük bir hissəsində əsas yerli əhalinin  dəri (fars) dilində danışdığını nəzərə alaraq bu dilin rəsmi dövlət dili və ədəbi dilə çevrilməsinə maneçilik törətmədilər. Burada mühüm amillərdən biri də  fars dilinin əruz vəzninə, ərəb poetika qayda-qanunlarına  daha uyğun olması idi. Samanilər sarayında Rudəki Səmərqəndi və onun davamçılarının yazdığı  nəfis nümunələr farsdilli şeirin şöhrətini qaldırdı. Beləliklə, IX əsrdən başlayaraq, farsdilli poeziyanın İran, Hindistan, Orta Asiya, Azərbaycan, Türkiyə və başqa ərazilərdə yayılması prosesinə başlandı. Samanilər dövründə Buxara, Səmərqənd, Bəlx və Mərvdə yaşayan türk əsilli alim, filosof və şairlərin də fars dilində mühüm əsərləri yaranmışdır. Türk əsilli müəlliflər farsca yaranan bu poeziyaya sadə üslub, xalqın müdrik düşüncə tərzini və çoxsaylı türk sözləri gətirmişlər.

Amma bu