Ötən ilin oktyabr ayında Azərbaycan, Ermənistan, Avropa İttifaqı və Fransa liderləri arasında Praqada əldə edilmiş razılaşmaya əsasən durumun monitorinqi, təhlili və yerlərdə vəziyyətlə bağlı hesabatların təqdim edilməsi məqsədilə oktyabrın 20-də Azərbaycanla beynəlxalq sərhədin Ermənistan tərəfi boyunca Aİ-nin Monitorinq Missiyası (EUMCAP) yerləşdirilib. Prezident İlham Əliyev ölkəmizin ərazisində belə bir fəaliyyətə icazə verməsə də, missiyanın Ermənistan tərəfində fəaliyyəti 2 ay müddətinə nəzərdə tutulmuşdu və elə də oldu.
Dekabrın 19-da 40 nəfərlik heyətin işi tamamlandı. Əlbəttə, Hayastanın istəyilə Avropa İttifaqının sülh missiyası adı altında bölgəyə göndərilən qrup heç bir statusa malik olmadan sülhün deyil, Qərbin, xüsusilə də Fransanın məkrli ermənipərəst mövqeyinin növbəti təzahürüdür. Lakin missiya bölgədə olan zaman Ermənistanın istəklərini yerinə yetirməkdən boyun qaçırıb. Şübhəsiz ki, Hayastan üçün bu, qəbuledilməz hal idi.
Bundan sonra məlum oldu ki, Aİ bölgəyə uzunmüddətli missiya göndərmək niyyətindədir. Hiyləgər Hayastan hakimiyyəti istədikləri nəticəni ala bilmədikləri üçün növbəti dəfə də missiyanı bölgəyə çağırdılar.
Fevralın 20-də Avropa İttifaqının növbəti 100 nəfərlik missiyası Ermənistanda fəaliyyətə başlayıb. Əlbəttə, rəsmi Bakı bu halları qınayır və atılan addımların sülhə maneə olduğunu bildirir. Lakin beynəlxalq ictimaiyyət regionda öz hakimiyyətini qurmaq üçün daha bir yola əl atıb. Aİ-nin İrəvandakı nümayəndəliyinin mətbuat xidmətindən məlumat verilib ki, Avropa İttifaqının missiyası yaxın aylarda Cermuk, İcevan və Yeqqnadzorda üç əlavə əməliyyat mərkəzi açmağı planlaşdırır. Hazırda Missiyanın qərargahı Yeqqnadzorda yerləşir, İrəvanda 6 əməliyyat mərkəzi və əlaqə ofisi fəaliyyət göstərir. Əlbəttə, Azərbaycan Aİ-nin bu addımlarını kəskin qınayır və hazırda missiya ilə əməkdaşlıq etməkdən imtina edib.
Politoloq Amid Əliyev bildirir ki, Aİ-nin mülki missiyası bölgəyə gəldiyi gündən indiyə qədər əsas hədəfi Rusiya Federasiyasına qarşı yönəlib: "Belə ki, missiyanın əsas heyətinin hərbçi polis nəfərlərindən ibarət olması və son zamanlar şərti dövlət sərhədində baş verən təxribatlar zamanı missiyanın ciddi bəyanatlar səsləndirməməsi bunu deməyə əsas verir. Missiyanın Ermənistandakı rəhbəri Markus Ritterin bəyanatında diqqətçəkən məqamlar olub. Birincisi, Rusiya Federasiyası bu gün də maraqlıdır ki, həm Azərbaycanla sərhəddə, həm də Zəngəzur dəhlizi boyunca məhz Rusiya sərhədçiləri dayansın. Bu isə Qərbin və Ermənistanın maraqlarına tam ziddir. Ona görə də bu istiqamətdə əməli addımlar atmağa məcburdurlar. İkincisi, Rusiya KTMT qüvvələrinin bölgəyə, xüsusilə də sərhəddə yerləşdirilməsində olduqca maraqlıdır. Bu günlərdə Minskdə keçirilən KTMT-nin iclasında bu fikir Rusiya müdafiə naziri tərəfindən də səsləndirilib. Bu hal da Qərbin marağına uyğun deyil. Üçüncüsü, bu fikrin məhz Toyvo Klaarın bölgəyə səfəri ərəfəsində səslənməsi də əbəs deyil. Görünür, Aİ bu məsələdə Rusiyaya güzəştə getmək fikrində deyil. Nəhayət, bir müddət öncə Rusiya tərəfindən irəli sürülən Qafanda konsulluğun açılması haqqında fikirlər də bu siyasətin diplomatik yolla həllini tapmasına yönəlib.
Ümumilikdə isə Ermənistan və Qərb sərhəd məsələsində Rusiyanın iştirakını tamamilə minimal səviyyəyə salmaq istəyirlər. Bu, eyni zamanda Ermənistanın dövlət maraqlarından çıxış etməsinə də xidmət edir ki, bunu da Qərb dəstəkləyir. Baş verən proseslərin Ermənistan və Rusiya arasında sərhədə nəzarətin kim tərəfindən icra ediləcəyi sualını ortaya çıxarmış olur. Bu məsələ Azərbaycanın da marağındadır ki, Ermənistanla sərhəddə məhz erməni sərhədçiləri dayansın, nəinki Aİ mülki missiyası və ya Rusiya sərhədçiləri. Görünən odur ki, Rusiya bu məsələdə Ermənistan və onun Qərb tərəfdaşları ilə ciddi mübarizəyə girməli olacaq".
T.SƏMƏDOVA,
"Respublika".
