Ölümü proqnozlaşdıran “qocalma saat”ı

Hər bir insanın ölüm və xəstəlik ehtimalını təxmin edə bilən “qocalma saat”ı immun sistemində yerləşmiş ola bilər. Amerikalı tədqiqatçılar təbii zamanlama cihazının simptomların inkişafından bir neçə il əvvəl həyati təhlükəni xəbər verə biləcəyini iddia edirlər.

Yaşla əlaqəli, bədənin ayrı-ayrı bölgələri ilə məhdudlaşmayan immun sisteminin xroniki iltihabı prosesləri tədricən artır. Bu immunoloji saat bəzilərinə görə daha sürətli, bəzilərinə görə isə daha yavaş irəliləyir. Amerikalı həkimlər qandakı immun hüceyrələri və onların xəbərdaredici analizləri vasitəsilə bir insanın fərdi iltihab, sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar xüsusiyyətlərini təyin ediblər.

ABŞ-ın Stanford Universitetinin tədqiqatçıları “Nature Aging” jurnalında dərc olunan məqalədə immunoloji mesajlaşma maddəsinin yüksək konsentrasiyasını, ürək-damar xəstəlikləri riski ilə əlaqələndiriblər. Onların nəticələri həm yaşla əlaqəli xəstəliklərin erkən diaqnozunu, həm də immunoloji yaşlanmanı ləngidə biləcək müalicəni təmin edir.

“Metodumuz orqanizmdə gedən prosesləri 7 il əvvəl aşkarlamağa imkan verir və bu da əks tədbirlər görməyimizə zaman qazandırır. Süni intellektin köməyi ilə qanda xroniki iltihab əlamətlərinin yaşlandıqca necə dəyişdiyini təmin edən immunoloji saat yaratdıq.” - deyə tədqiqat rəhbəri David Furman bildirib.

Furman və həmkarları 8 ilə 96 yaş arası insanların qanında iltihab reaksiyasında iştirak edən immun hüceyrələrini araşdırıblar. Nəticədə 60 yaşdan etibarən qanda durmadan artan sitokin (SXCL9) adlı zülalın böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini tapıblar. Alimlər bu maddənin iltihabi reaksiyalara səbəb olan bir çox geni aktivləşdirdiyini və qan damarlarının qocalmasına kömək etdiyini öyrəniblər. Bu tapıntı, yaşla əlaqəli xroniki iltihabın erkən diaqnozu ilə sağlam qocalma və daha uzun ömür sürməyi  təmin edə bilər.

Kərə yağı, marqarin və ürəyimiz

Kərə yağı və ya marqarinin sağlamlıq üçün ən yaxşı seçim olub-olmaması barədə uzun sürən mübahisələr hələ də davam etməkdədir. Hər iki məhsulun sağlamlıq üçün üstünlükləri və mənfi cəhətləri var. Əslində hər bir insanın vücudu genetik meyillərə, mövcud sağlamlıq vəziyyətinə, cinsinə və ümumi qidalanma tərzinə görə bütün yağlara fərqli cavab verə bilər.

Kərə yağı süddən hazırlandığı üçün daha çox doymamış yağlar ehtiva edir. Doymamış yağlar orqanizmdə aşağı sıxlıqlı lipoproteini (LDL) yaxud “pis” xolesterinin səviyyəsini artırır və bu da ürək xəstəlikləri riskinə zəmin yaradır. Marqarinin tərkibinin isə daha çox doymamış yağlardan ibarət olması, elm adamları tərəfindən “pis” xolesterinin qarşısını alması ilə izah olunur. Lakin Amerika Ürək Dərnəyi (AHA) bunun tam əksini söyləyir.

Tədqiqatlar, marqarinin tərkibində olan transfat yağların orqanizmdə olan “yaxşı” xolesterini azaltmasını ortaya qoyur. Elm adamları trans yağların ürək xəstəlikləri, həmçinin insult və Tip2 diabet riskini artırdığını söyləyir.

Tədqiqat kərə yağı və marqarin arasında 100 faiz sağlam bir seçim olmadığını göstərir. Elm adamları tərəfindən test edilmiş bütün pəhrizlərdə hər iki məhsulun iltihab, qan təzyiqi və ya insulin göstəricilərinə təsirini üzə çıxarıb. Bu markerlər ürək-damar xəstəlikləri riski olan insanlarda tipik olaraq normadan yüksəkdir.

Müəlliflər çoxsaylı tədqiqatların nəticələrini təhlil edərkən, ürək xəstəliyinin qarşısını almaq üçün doymamış yağlarda daha yüksək effektivliyi dəstəkləyən keyfiyyətli bir dəlilin olmadığı qənaətinə gəliblər.

Məqalə “Medical