QARABAĞIN MİNERAL SU MƏNBƏLƏRİ
İQTİSADİYYAT

QARABAĞIN MİNERAL SU MƏNBƏLƏRİ

Suyun insan üçün önəmi çox böyükdür. Su insan orqanizmindən toksinlərin atılmasına metabolizmin düzgün işləməsinə kömək edir. Eyni zamanda suyun yararlı mineral vitaminlərlə zəngin olması qidalanmanın vacib hissəsini təşkil edir. Lakin bu əvəzsiz maye təkcə insan üçün yox, həmçinin torpaq, bitkilər üçün çox əhəmiyyətlidir. Bir çox sənaye sahələrində, məsələn, enerji, kimya, metal işləməsi s. sahələrdə suyun tətbiqi mühüm rol oynayır. Planetin 70 faizinin su ilə əhatə olunmasına baxmayaraq, 80-dən artıq ölkə içməli su qıtlığı ilə üz-üzədir.

 Suyun dəyərli bir təbii resurs olduğu göz önündədir, onun qorunması təmin edilməsi çox vacibdir. Bu məqsədlə, suyun təmiz qalması qorunması üçün bəzi qaydalar tətbiq edilməlidir. Bunlardan biri, sənaye sahələrində suyun texniki cihazlarla təmizlənməsidir. Həmçinin, suyun təminatı üçün yeni texnologiyalardan istifadə edilməlidir. Buna əlavə olaraq, suyun təmiz qalması üçün insanlar tullantı zərərverici maddələri suya atmamalıdır.

İqlim dəyişikliyi su təchizatının azalmasına su qıtlığı problemlərinin artmasına səbəb olur. İqlim dəyişikliyinin nəticəsi olaraq, yağışların yağma səviyyəsi aşağı düşür bu da su təchizatını azaldır.

Son bildirilən məlumata əsasən 2050-ci ildə içməli su ehtiyatına tələbatın daha 30 faiz artacağı təxmin edilir. Bu problemlə qarşı-qarşıya qalan insanların sayı isə təxminən 3 milyarda çatacaq. Çaylar, göllər yeraltı su qaynaqları tədricən quruyur ya çirklənir. Bunun nəticəsi olaraq, su qıtlığı sürətlə artır. Təəssüf ki, Azərbaycan da şirin su ehtiyatlarının məhdud olduğu ölkələr sırasındadır. Buna əsas səbəblərdən biri isə iqlim dəyişikliyidir. Əhaliyə verilən suyun keyfiyyətli, təhlükəsiz, dayanıqlı olması məqsədilə artıq bir neçə ildir su mənbələrində tədqiqat işləri aparılır. Gədəbəy, Şəki, Horadiz, Lerik şəhərlərində su hovuzları yaradılıb. Göygöl şəhərində suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün 6 km uzunluğunda su kəməri çəkilib, Tovuz şəhəri üzrə isə Zəyəmçayda sugötürücü qurğu inşa edilib. Bir çox böyük şəhərlərdə qurğular qurulub istismara verilib. Bununla yanaşı, 3 mindən çox yaşayış məntəqəsinin içməli su təchizatının vəziyyəti qiymətləndirilib. Həmçinin Qobustan, Ağsu, Şamaxı, Ağcabədi, Beyləqan rayonlarının su təminatı zəif olan bir sıra yaşayış məntəqələrinin təchizatları yaxşılaşdırılıb. Artıq demək olar ki, regionlarda əhalinin içməli su ilə bağlı çətinliklərinin böyük bir hissəsi həllini tapıb. Regionlarda həyata keçirilən irihəcmli layihələr nəticəsində yaxın böyük şəhərlər bundan faydalanaraq istifadə edir. Buna misal olaraq onu deyə bilərik ki, ümumi sututumu 270 milyon kubmetr olan Taxtakörpü su anbarı Azərbaycanın ən hündür torpaq bəndli su anbarıdır. Buna əsasən Bakı Bakıətrafı ərazilərin su ilə təchizatı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşıb.

Qarabağ bölgəsində mühüm işlər gedir. Təəssüf ki, 2020-ci ilə qədər düşmən ölkə illərdir Suqovuşan, Sərsəng, Xaçınçay Su Anbarı, Xudafərin, Füzulidə Köndələn çayının üzərində 3 kaskad anbarları istismar edib. Bunlar arasında ən önəmlisi məhz Sərsəng Su Anbarıdır. Belə ki, Sərsəng Su Anbarı ən əlverişli yerdə tikilib. Bundan istifadə edən ermənilər Tərtərə su lazım olanda suyu kəsib, daşqın olanda, suya ehtiyac olmayanda isə su verərək əkin sahələrinin, meyvə tərəvəzin məhv olmasına səbəb olub.

Azərbaycanın ən təmiz, saf zəngin su yataqları məhz Qarabağ bölgəsində, Kəlbəcər Laçındadır. Lakin düşmən ölkə bütün evləri, abidələri, dini məkanları dağıtmaqla yanaşı, təbii sərvətlərimizə, su yataqlarımıza ciddi ziyan vurub ya məhv edib. Kəlbəcər rayonundakı